چهل حدیث از "غیبت"....

مقدمه

0

«یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اجتَنِبُوا کثَیراً مِنَ الظَّنِّ إنَّ بَعضَ الظَّنِّ إثمٌ وَ لاتَجَسَّسُوا وَلایَغتَبْ بَعضُکُم بَعضاً أیَحِبُّ أحَدَکُم أنْ یَأکُلَ لَحمَ أخیهِ مَیتاً فَکَرِهتُمُوهُ وَ اتَّقُوا اللّه َ إنَّ اللّه َتَوّابٌ رَحیمٌ.»  
اى کسانى که ایمان آوردید! از بسیارى از پندارها اجتناب کنید زیرا برخى از پندارها گناه است و تجسس نکنید، و غیبت یکدیگر را روا مدارید، آیا فردى از شما دوست دارد گوشت برادر مرده خود را بخورد؟ که البته از آن بدتان مى آید و از خدا بترسید (و توبه کنید) که خدا توبه پذیر مهربان است.

زبان، با آنکه از نعمت هاى بزرگ الهى است، مى تواند از نقمت ها گردد و براى انسان دردسر ساز شود.
اهمیت زبان، این عضو بظاهر کوچک و در واقع بسیار بزرگ و با اهمیت بر کسى پوشیده نیست، زبان است که در صورت نظارت و مراقبت و هدایت مى تواند سعادت و خوشوقتى فرد و خانواده ها و جامعه را تأمین کند و براى آنان صلح و صفا و آرامش و خوشى به ارمغان آورد.
ولى چنانچه دقت و توجه نشود و آزاد و به حال خود رها باشد و تحت نظارت عقل و دین قرار نگیرد ممکن است زندگى آنان را تباه و روابط انسانها را تیره کند و براى همیشه به گرفتارى دنیا و عذاب آخرت بیفکند.
از اینرو مى بینیم در مکتب حیاتبخش اسلام و اهل بیت علیهم السلام در اهمیت و جایگاه و آفات آن سخنان بسیار و هشدارهاى بیدار کننده اى ارائه شده است.
در آیات قرآن و احادیث ائمه علیهم السلام در مورد غیبت و دروغ تعبیرات تکان دهنده و هشدارهاى شدیدى آمده است که تعدادى از آنها را در این جزوه مطالعه خواهید کرد.
بعنوان نمونه در قرآن از غیبت کردن همانند خوردن گوشت برادر مؤمن در صورتى که مردار است یاد شده است. و دروغ در جاهاى متعدد قرآن مورد نکوهش قرار گرفته و دروغگو دشمن خدا شمرده شده است.
در حدیث آمده که غیبت خورشت سگهاى جهنم است و دروغگوست کسى که گمان کند حلال زاده است در حالى که با غیبت کردن گوشت مردم را مى خورد. و درباره دروغ آمده است: که انسان طعم ایمان را نمى چشد تا اینکه دروغ را ترک کند چه دروغ جدى چه شوخى باشد.
آرى غیبت و دروغ دوتا از آفات زبان و از گناهان بسیار خطرناک زبان هستند که لازم است جامعه اسلامى با آثار زشت دنیوى و اخروى آن دو آشنا شود و در زدودن این گناه و گناهان مخرب دیگر از جامعه اسلامى اقدامى جدى به عمل آورده و جامعه اى سالم و متحد و با صفا و صمیمیت و انسانى و اسلامى بسازد که افراد، نسبت به هم اعتماد داشته باشند و روابط آنان به خاطر دروغ و بى صداقتى، دچار اختلال نگردد بامید آنروز.

فصل اوّل

معنى و جایگاه منفى غیبت

معناى غیبت:

1 عَن أبى ذَر قُلتُ: یا رَسُولَ اللّه وَ مَاالغَیبَةُ؟ قالَ ذِکرُکَ أَخاکَ بِما یُکِره. قُلتُ یا رَسُولَ اللّه ِ فَإنْ کانَ فیهِ الّذى یُذکَرُ بِهِ، قالَ: إعلَمْ أنّکَ إذا ذَکَرتَهُ بِما هُوَ فیهِ فَقَد أغتَبتَهُ وَ إذا ذَکَرتَهُ بِما لَیسَ فیهِ فَقَد بَهَتَّهُ. 

ابوذر مى گوید به رسول خدا گفتم: غیبت چیست؟ فرمود: برادرت را به آنچه دوست ندارد یاد کنى. گفتم: اى رسول خدا اگر آنچه که یاد مى شود دراو باشد چه؟ فرمود: بدان، اگر آنچه را دراو هست یاد کنى غیبت او را کردى، واگر آنچه راکه در اونباشد یاد کنى پس به اوبهتان زدى.

ملاک وحرمت غـیبت

2 قالَ الصادِقُ علیه السلامعلیهم السلام ألغَیبَةُ حَرامٌ عَلى کُلِّ مُسلِمٍ، مَأثُومٌ صاحِبُها فى کُلِّ حالٍ، وَ صِفَةُ الغَیبَةِ أنْ تَذکُرَ أَحَداً بَما لَیسَ هُوَ عِندَاللّه ِ عَیبٌ وَ تَذُمُّ ما یَحمِدُهُ أهلُ العِلمِ فیهِ. 

امام صادق علیه السلام فرمود: غیبت کردن بر هر مسلمانى حرام است. غیبت کننده همیشه گنهکار است، غیبت آن است که کسى را با آنچه پیش خدا عیب نیست یاد کنى و مذّمت کنى آنچه را که اهل علم و دانش ستایش مى کنند.

منفورترین مخلوقات

3 قالَ عَلِىٌّ علیه السلام: أبغَضُ الخَلائِقِ إلَى اللّه ِ المُغتابُ. 

حضرت على علیه السلام فرمود: منفورترین مخلوقات نزد خدا غیبت کننده است.

بدبخت‏ترین مردم

4 قالَ عَلِىٌّ علیه السلام: ألأمُ النّاسِ المُغتابُ 

على علیه السلام فرمود: دردناکترین مردم (در قیام) غیبت کننده است.

بدترین دروغ

5 قالَ عَلِىٌّ علیه السلام: ألغَیبَةُ شَرُّ الإفکِ 

على علیه السلام فرمود: غیبت کردن بدترین دروغ و حرف نارواست.

خورشت سگان

6 قالَ عَلِىٌّ علیه السلام: ألغَیبَةُ قُوتُ کِلابِ النّارِ. 

على علیه السلام فرمود: غیبت، خورشت سگان جهنم است.

نشانه منافق

7 قالَ عَلِىٌّ علیه السلام: ألغَیبَةُ آیَةُ المُنافِقِ. 

على علیه السلام فرمود: غیبت کردن نشانه و خصلت منافق است.

ارزش ترک غیبت

8 عَنِ النَّبِىِّ علیه السلام قالَ: تَرکُ الغَیبَةِ أَحَبُّ إلَى اللّه ِ عَزَّ وَجَلَّ مِن عَشرَةِ آلاف رَکعَةٍ تَطَوُّعاً. 

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: ترک غیبت از ده هزار رکعت نماز مستحبى پیش خدا محبوبتر است.

بدتر از مردار

9 عَنِ الإمامِ العَسکَری علیه السلام: إعلَمُوا أَنَّ غَیبَتَکُم لاَِخیکُمُ المُؤمِنِ مِن شیعَةِ آلِ مُحَمَّدٍ أَعظَمُ فِى التَّحریمِ مِنَ المَیتَةِ. 

از امام حسن عسکرى علیه السلامنقل شده که فرمود: بدانید غیبت کردن شما از مؤمنى از شیعه آل محمد صلی الله علیه و آله از مرده خوارى بدتر و حرامتر است.

اشاعه گناه

10 عَن أبى عَبدِاللّه علیه السلام قالَ: مَن قالَ فى مُؤمِنٍ مارَأَتهُ عَیناهُ وَ سَمِعَتهُ اُذُناهُ فَهُوَ مِن الّذینَ قالَ اللّه ُ عَزَّ وَ جَلَّ: إنَّ الّذینَ یُحِبُّونَ أنْ تَشیعَ الفاحِشَةُ فِى الَّذینَ آمَنُوا لَهُم عَذابٌ ألیمٌ. 

امام صادق علیه السلام فرمود: کسى که آنچه را از مؤمنى دیده یا شنیده بگوید، او از کسانى است که خدا درباره آنان فرمود: کسانى که دوست دارند گناه و فساد در بین مؤمنان پخش شود عذاب دردناکى براى آنان خواهد بود.

زشت‏تر از زنا

11 قالَ رَسُولَ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: یا أباذَرَ إیّاکَ وَ الغَیبَةَ فَإنَّ الغَیبَةَ أشَدُّ مِنَ الزِّنا قُلتُ: وَلِمَ ذلِکَ یا رَسُولَ اللّه ِ صلی الله علیه و آله؟ قالَ: لاَِنَّ الرَّجُلَ یَزنى فَیَتُوبُ إلَى اللّه ِ فَیَتُوبُ اللّه ُ عَلَیهِ، وَالغَیبَةُ لاتُغفَرُ حَتّى یَغفِرُها صاحِبُها. 

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: اى اباذر! بپرهیز از غیبت، زیرا غیبت از زنا سخت تر وبدتر است. اباذر مى گوید گفتم: چرا یا رسول اللّه ؟ فرمود: چون مرد زنا مى کند و توبه مى کند، خدا هم مى پذیرد، ولى غیبت بخشوده نمى شود تا اینکه صاحبش ببخشید.

خوردن گوشت مردم

12 قالَ عَلِىٌّ علیه السلام: یا نُوفُ! کَذِبَ مَن زَعَمَ أنِّهُ وُلِدَ مِن حَلالٍ وَ هُوَ یَأکُلَ لُحُومَ النّاسِ بِالغَیبَةِ. 

امیرالمؤمنین علیه السلام به نوف بکّالى فرمود: دروغ مى گوید کسى که فکر مى کند حلال زاده است، درحالى که گوشت مردم را با غیبت کردن مى خورد.

شریک شیطان

13 قالَ الصّادِقُ علیه السلام: مِنِ اغتابَ أخاهُ المُؤمِنَ مِن غَیرِ تِرَةٍ بَینَهُما فَهُوَ شَرَکَ الشَّیطانَ. 

امام صادق علیه السلام فرمود: کسى بدون اینکه برادر مؤمنش به او ظلمى کرده باشد غیبت او را بکند شریک شیطان است.

معصیت الهى

14 قالَ رَسُولُ اللّه صلی الله علیه و آله: سِبابُ المُؤمِنِ فُسُوقٌ وَ قَتالُهُ کُفرٌ وَ أَکلُ لَحمِهِ مِن مَعصِیَةِ اللّه ِ. 

رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: فحش دادن به مؤمن فسق و فجور است و کشتن او کفر است و خوردن گوشت او (با غیبت کردن) گناه و نافرمانى خداست.

فصل دوم

پیامدها و آثار غیبت

دشمنى با خـدا

15 قالَ عَلِى علیه السلام: إیّاکَ وَالغَیبَةَ فَإنَّها تَمقِتُکَ إلَى اللّه ِ وَ النّاسُ وَتحَبِطُ أجرَکَ. 

على علیه السلام فرمود: از غیبت بپرهیز، که آن تو را با خدا و مردم دشمن مى کند و اجر و پاداش کارهاى تو را از بین مى برد.

نقش تخریبى غیبت

16 قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: ألغَیبَةُ أَسرَعُ فى دینِ الرَّجُلِ المُسلِمِ مِن الأکلَةِ فی جَوفِهِ. 

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: غیبت کردن در دین مرد مسلمان از خوره داخلى زودتر کارگر خواهد بود.

محرومیت از بهشت

17 عَنِ النَّبِىّ صلی الله علیه و آله: تَحرُمُ الجَنَّةُ عَلى ثَلاثَةٍ: عَلَى المَنّانِ، وَ عَلَى المُغتابِ، وَ عَلى مُدمِنِ الخَمرِ. 

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: بهشت بر سه گروه حرام است، بر منّت گذار، غیبت کننده و دائم الخمر، (این سه گروه از بهشت محروم هستند).

آثار غیبت

18 قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: مَنِ اغتابَ إمرَءً مُسلِماًبَطَلَ صَومُهُ، وَ نَقَضَ وُضُوئَهُ وَ جاءَ یَومَ القِیامَةِ یَفُوحُ مِن فیهِ رائِحَةٌ أنتَنُ مِنَ الجیفَةِ یَتَأَذى بِهِ أَهلُ المَوقِفِ. 

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: کسى که غیبت مسلمانى را بکند، روزه اش باطل مى شود، وضویش مى شکند، و روز قیامت درحالى مى آید که از دهانش بویى متعفن تر از مردار بیرون مى آید که اهل قیامت از آن بو رنج مى برند.

عاقبت غیبت

19 قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: مَنِ اغتابَ مُؤمِناً بِما فیهِ لَم یَجمَعِ اللّه ُ بَینَهُما فِى الجَنَّةِ أَبَدا وَ مَنِ اغتابَ مُؤمِناً بِما لَیسَ فیهِ فَقَدِ انقَطَعَتِ العِصمَةُ بَینَهُما، وَ کانَ المُغتابُ فِى النّارِ خالِداً فیها وَ بِئسَ المَصیرُ. 

رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: کسى که از مؤمن به آنچه در او هست غیبت کند، خداوند آن دو را در بهشت جمع نمى کند و کسى که مؤمنى را به چیزى که در او نیست غیبت کند عصمت بین آن دو قطع مى گردد و غیبت کننده براى همیشه در جهنم خواهد بود و جهنم بدفرجامى است.

عکس العمل غیبت

20 عَنِ الصّادِقِ علیه السلام: لاتَغتَب فَتُغتَب، وَلاتَحفِر لاَِخیکَ حُفرَةً فَتَقَعُ فیها، فَإنَّکَ کَما تُدینُ تُدانُ. 

امام صادق علیه السلام فرمود: غیبت نکن که غیبتت مى کنند، براى برادرت چاه مکن که در آن مى افتى، چون همانطور که برخورد مى کنى با تو برخورد مى شود.

نـماز و روزه غیبت کننده

21 قالَ النَّبِىُّ صلی الله علیه و آله: مَنِ اغتابَ مُسلِماً أَو مُسلِمَةً لَم یَقبَلِ اللّه ُ صَلاتَهُ وَلاصِیامَةُ أربَعینَ یَوماً وَ لَیلَةً إلاّ أنْ یَغفِرَ لَهُ صاحِبُهُ. 

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: کسى که غیبت زن یا مرد مسلمانى را بکند خداوند تا چهل شبانه روز نماز و روزه او را نمى پذیرد، مگر اینکه صاحب غیبت او را ببخشد.

نخستین جهنّمى

22 عَنِ الصّادِقِ علیه السلام قالَ: وَالغَیبَةُ تَأکُلُ الحَسَناتُ کَما تَأکُلَ النّارُالحَطَبَ؛ أوحَى اللّه ُ تَعالى عَزَّوَجَلَّ إلى مُوسَى بنِ عِمران علیه السلام:ألمُغتابُ إن تابَ فَهُوَ آخِرُ مَن یَدخُلُ الجَّنَةَ وَإنْ لَم یَتُب فَهُوَ أوَّلُ مَنْ یَدخُلُ النّارَ. 

امام صادق علیه السلام فرمود: غیبت، حسنات را مى خورد همانطور که آتش هیزم را مى خورد، خداوند بزرگ به موسى وحى مى فرمود: غیبت کننده اگر توبه کند آخرین کسى است که وارد بهشت مى شود، و اگر توبه نکند نخستین کسى است که وارد آتش مى گردد.

نابودى حسنات

23 قالَ النَّبِىُّ صلی الله علیه و آله: یُؤتى بِأَحَدٍ یَومَ القِیامَةِ یُوقِفُ بَینَ یَدَىِ اللّه ِ وَ یُدفَعُ إلَیهِ کِتابَهُ فَلایُرى حَسَناتِهِ، فَیَقُولُ: إلهى لَیسَ هذا کِتابى، فَأنى لا أرى فیها طاعَتى، فَیُقالُ لَهُ: إنَّ رَبَّکَ لایَضِلُّ وَ لایَنسى، ذَهَبَ عَمَلُکَ بِاغتِیابِ النّاسِ. 

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: روز قیامت فرد را مى آورند و در پیشگاه خدا نگاه مى دارند و نامه علمش را به او مى دهند و او حسنات خود را در آن نمى بیند، مى گوید: خدایا این نامه عمل من نیست، زیرا طاعات من در آن نیست، به او گفته مى شود پروردگار تو فراموش نمى کند و جا نمى گذارد، عمل تو با غیبت مردم کردن از بین رفته است.

حرمت شکنى دیـگران

24 قالَ رَسُولُ اللّه ُ صلی الله علیه و آله: لَمّا عَرَجَ بى رَبّى عَزَّ وَ جَلَّ ، مَرَرتُ بِقُومٍ لَهُم أَظفارٌ مِن نُحاسٍ یَخمِشُونَ وُجُوهَهُم، وَ صُدُورَهُم، فَقُلتُ مَن هؤُلاءِ یا جَبرَئیلُ؟ فَقالَ هؤُلاءِ الّذینَ یَأکُلُونَ لُحُومَ النّاسِ، وَ یَقَعُونَ فى أعراضِهِم. 

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: هنگامى که پروردگارم مرا به معراج برد به گروهى برخوردم که ناخنهایى از مس داشتند، صورت و سینه خود را با آنها مى تراشیدند گفتم: جبرئیل اینها چه کسانى اند؟ گفت: اینان کسانى اند که گوشت مردم را مى خوردند، وآبروى آنانرا مى برند.

فصل سوم:

شنیدن غیبت و وظیفه مسلمانان

شریک جـرم

25 قالَ على علیه السلام: سامِعُ الغَیبَةِ شَریکُ المُغتابِ. 

امام على علیه السلام فرمود: شنونده غیبت شریک غیبت کننده است.

گناه شنیدن غیبت

26 عَن رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله أنَّهُ قالَ فى خُطبَةٍ لَهُ: وَ مَن رَدَّ عَن أخیهِ غَیبَةً سَمِعَها فى مَجلِسٍ رَدَّاللّه ُ عُنهُ ألفَ بابٍ مِنَ الشَّرِ فِى الدُّنیا وَ الاخِرَةِ فَإنْ لَم یُرَدَّ عَنهُ وَأعجَبَهُ کانَ عَلَیهِ کَوِزرُ مَنِ اغتابَ. 

رسول اکرم صلی الله علیه و آله در یکى از خطبه هایش فرمود: کسى که غیبتى را از برادرش در مجلسى بشنود و ردّ کند، خداوند درب هزار شر دنیوى واخروى را بروى او مى بندد، واگر ردنکند وخوشش بیاید، گناه اوهمانند گناه غیبت کننده است.

شرط ایمان

27 قالَ أبُوعَبدِاللّه علیه السلام: مَن کانَ یُؤمِنُ بِاللّه ِ وَالیَومِ الاخِرِ فَلایَجلِس مَجلِساً یَنتَقِص فیهِ إمامٌ أو یُعابُ فیهِ مُؤمِنٌ. 

امام صادق علیه السلام فرمود: کسى که به خدا و روز قیامت ایمان دارد در مجلسى که از امام و حاکم اسلامى یا مؤمنى عیب گوئى شود ننشیند.

حق برادرى

28 عَن أبى عَبدِاللّه علیه السلام: ألمُسلِم أَخُو المُسلِم لایَظلِمُهُ وَ لایَخذُلُهُ، وَ لایَغتابُهُ وَ لایَغِشُّهُ وَ لایَحرِمُهُ. 

امام صادق علیه السلام فرمود: مسلمان برادر مسلمان است به او ستم نمى کند و او را خوار نمى سازد و غیبت او را نمى کند و او را فریب نمى دهد و محروم نمى کند.

وظیفه عمومى

29 فى وَصِیَّةِ النَّبِىِّ صلی الله علیه و آله لِعَلِىٍّ علیه السلام: یا عَلِىُّ مَنِ اغتَیبَ عِندَهُ أَخُوهُ المُسلِمُ فَاستَطاعَ نَصرَهُ فَلَم یَنصُرَهُ خَذَلَهُ اللّه ُ فِى الدُّنیا وَالاخِرَةِ. 

در وصیت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به على علیه السلام چنین آمده است: یا على اگر پیش کسى غیبت برادر مؤمنش بشود و او توان یارى او را داشته باشد ولى او را یارى نکند (یعنى جلوى غیبت را نگیرد) خداوند او را در دنیا و آخرت خوار و ذلیل خواهد کرد.

حجاب از آتش

30 قالَ النَّبِىُّ صلی الله علیه و آله: مَن رَدَّ عَن عِرضِ أَخیهِ کانَ لَهُ حِجاباً مِنَ النّارِ. 

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: کسى که از آبروى برادر دینى اش دفاع کند این کار حجاب و مانع او از آتش مى شود.

جلوگیرى از غیبت یا پاداش بهشت

31 قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: مَن رَدَّ عَن عِرضِ أَخیهِ المُسلِمِ، وَجَبَت لَهُ الجَنَّةَ ألبَتَةَ. 

رسول اکرم علیه السلام فرمود: کسى که مانع آبروریزى برادر مسلمانش بشود بهشت براى او واجب خواهد شد.

دفاع از مؤمن

32 عَن أبى ذَر عَنِ النَّبِىِّ صلی الله علیه و آله فى وَصِیَّتِهِ لَهُ قالَ: یا أباذَر مَن ذَبَّ عَن أخیهِ المُؤمِن الغَیبَةَ کانَ حَقاً عَلَى اللّه ِ أنْ یَعتِقَهُ مِنَ النّارِ... 

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: اى اباذر کسى که از غیبت برادر مؤمنش جلوگیرى و دفاع کند بر خداوند است که او را از آتش جهنم آزاد کند.

حقوق مؤمن

33 قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: لِلمُؤمِنِ عَلَى المُؤمِنِ سَبعَةُ حُقُوقٍ واجِبَةٍ مِنَ اللّه عَزَّ وَ جَلَّ: ألإجلالُ لَهُ فى غَیبَتِهِ وَالوَدُّ لَهُ فى صَدرِهِ، وَ المُواساةُ لَهُ فى مالِهِ، وَ أنْ یَحرُمَ غَیبَتَهُ، وَ أنْ یَعُودُهُ فى مَرَضِهِ وَ أنْ یُشَیِّعَ جَنازَتَهُ، وَ أنْ لایَقُولَ فیهِ بَعدَ مَوتِهِ إلاّ خَیراً. 

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: مؤمن بر مؤمن هفت حق واجب الهى دارد. 
1 ـ احترام او در هنگامى که حضور ندارد. 
2 ـ دوستى قلبى با او. 
3 ـ شریک ساختن او در ثروتش. 
4 ـ غیبت او را حرام بداند. 
5 ـ در بیمارى او را عیادت کند. 
6 ـ جنازه او را تشیع کند. 
7 ـ بعد از مرگ درباره او جز به نیکى سخن نگوید.

کفّاره غیبت

34 عَن أبى عَبدِاللّه علیه السلام قالَ: سُئِلَ النَّبِىُّ صلی الله علیه و آله ما کَفّارَةُ الإغتِیابِ قالَ: تَستَغفِرُاللّه َ لِمَن اغتَبتَهُ کُلَّما ذَکَرتَهُ. 

امام صادق علیه السلام فرمود: از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله سؤال شد: کفّاره غیبت کردن چیست؟فرمود: هرگاه او را یاد کردى براى او از خدا طلب مغفرت کنى.

فصل چهارم

غیبتهاى مجاز

غیبت فاسق

35 عَنِ الصّادِقِ علیه السلام قالَ: إذا جاهَرَ الفاسِقُ بِفِسقِهِ فَلا حُرمَةَ لَهُ وَ لا غَیبَةَ. 

امام صادق علیه السلام فرمود: هنگامى که فرد فاسق، فسق و گناه خود را آشکار و علنى کند او حرمتى ندارد و غیبت او جایز است.

غیبتهاى مباح

36 عَن جَعفَرِ بنِ مُحَمَّدٍ عَن أبیهِ علیه السلام قالَ: ثَلاثَةٌ لَیسَت لَهُم حُرمَة: صاحِبُ هَوىً مُبتَدِعٌ، وَالإمامُ الجائِرُ، وَالفاسِقُ المُعلِنُ الفِسقُ. 

امام باقر علیه السلام فرمود: سه نفر داراى حرمت و احترام نیستند:
1 ـ هوسباز بدعتگذار
2 ـ پیشوا و حاکم ستمگر 
3 ـ فاسقى که گناه خود را علنى کند.

غیبت مجاز

37 عَن أبى عَبدِاللّه علیه السلام قالَ: ألغَیبَةُ أنْ تَقُولَ فى أخیکَ ما سَتَرَهُ اللّه ُ عَلَیهِ،وَ أمَّا الأمرُ الظّاهِرُ مِثلُ الحَدَّةِ وَالعَجَلَةِ فَلا. وَ البُهتانُ أنْ تَقُولَ فیهِ ما لَیسَ فیهِ. 

امام صادق علیه السلام فرمود: غیبت آن است که درباره برادر مؤمنت چیزى را که خدا پوشانده سخن بگویى. اما چیزى که آشکار است مثل تندخویى و عجله غیبت نیست و بهتان آن است که چیزى که در او نیست بگویى.

بـازگویى برخورد زشت

38 عَن أبى عَبدِاللّه علیه السلام: إنَّ الضَّیفَ یَنزِلُ بِالرَّجُلِ فَلا یُحسِنُ ضِیافَتَهُ فَلا جُناحَ عَلَیهِ أنْ یَذکُرَ سُوءَ ما فَعَلَهُ. 

امام صادق علیه السلام فرمود: اگر میهمانى به شخصى وارد شد و او با میهمان رفتار خوبى نکرد، مانعى ندارد که برخورد بد او را بازگو کند.

غیبت مجاز

39 قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: لاصَلاةَ لِمَن لایُصَلّى فِى المَسجِدِ مِعَ المُسلِمینَ إلاّ مِن عِلَّةِ، وَلاغَیبَةِ إلاّ لِمَن صَلّى فى بَیتِهِ وَ رَغِبَ عَن جَماعَتِنا، وَ مَن رَغِبَ عَن جَماعَةِ المُسلِمینَ سَقَطَت عَدالَتُهُ. 

پیامبر اکرم علیه السلام فرمود: کسى که بدون عذر با مسلمانان در مسجد نماز نمى خواند نمازش کامل و مفید نیست، و غیبت جایز نیست مگر از کسى که از جماعت ما مسلمانان کناره گیرى کند و نماز را در خانه اش بخواند، و کسى که از جمع مسلمانان کناره گیرى کند عدالتش ساقط مى شود.

غیبت ممنوع

40 عَن أبى عَبدِاللّه علیه السلام قالَ: مَن عامَلَ النّاسَ فَلَم یَظلِمهُم وَحَدَّثَهُم فَلَم یَکذِبهُم وَ واعَدَهُم فَلَم یَخلِفهُم کانَ مِمَّن حَرُمَت غَیبَتُهُ وَ کَمُلَت مُرُوّتُهُ وَ ظَهَرَ عَدلُهُ وَ وَجَبَ أُخُوَّتُهُ. 

امام صادق علیه السلام فرمود: کسى که با مردم معاشرت کند و به آنان ستم نکند، و با آنان گفتگو کند و دروغ نگوید و به آنان وعده بدهد و تخلف نکند از کسانى است که غیبت او حرام و جوانمردى او کامل و عدالت او آشکار است و برادرى او واجب است.