دنیای مجازی

حفظ گوهر در اینترنت

رهروان ولایت ـ دین، انسان را به یک عنصر درونی و یک سخت افزار مجهز می کند، دین به این طریق بدون نیاز به هیچ کنترل و نظارتی انسان را حفظ می‌کند و این عامل درونی حیا است.

هر انسان عاقلی طلا و جواهرات خود را در درون گاو صندوق و یا مکانی غیرقابل سرقت می‌گذارد. حال هر چقدر ضریب امنیت این گاو صندوق بیشتر باشد خیالش راحت‌تر است.اگر در نگهداری آن جواهرات کوتاهی کرد و به سرقت رفت، تنها باید خودش را ملامت کند. اما همه ما به خوبی می‌دانیم که حیا و عقت در حکم گاو صندوق است برای هر فرد.واین حیا هم در پوشش و نیز در گفتار و رفتار فرد ظهور پیدا می‌کند.

حال در این فضای مجازی متأسفانه بعضی آن را با فضای حقیقی متفاوت می‌دانند و فکر می‌کنند  که در این فضا بعضی کارها را می‌توانند انجام  دهند و احساس امنیت بیشتری می‌کنند.همان گونه که در دنیای حقیقی با حیاء  و به عبارتی دست به عصا بودن با نامحرم باید صحبت کرد، در همین فضای مجازی هم باید همین طور و بلکه دست به عصاتر برخورد کرد.نباید کلاه سر خود گذاشت.بلکه باید باید به خود بیاییم. خداوند متعال چه زیبا در قرآن می‌فرماید:«انسان است که خودش از وضع خود آگاه است».[1]

اما وقتی صحبت از حیا می‌شود، اول جایی که به ذهن انسان می‌رسد خانه است؛ جایی که کودک اولین بر خوردهای خوب و بد را می‌بیند.و آن‌ها را در بزرگسالی جز‌ی از خطوط قرمز خود تلقی می‌کند.این که حیا چیست و چه اثری در زندگی افراد دارد، همواره مورد بحث بوده و هست.

اما با مطالعه درباره مفهوم حیا در آیات و روایات نشان می‌دهد که منشأ پیدایش این صفت در انسان درک حضور در محضر ناظری آگاه محترم و گران‌مایه است.چهره بارز و جوهره حیاء، بازدارندگی از ارتکاب اعمال زشت است،قهرا این بازدارندگی، انجام اعمال نیک را در پی خواهد داشت.حیا یک نوع پوشش برای روح است که در روابط گوناگون قرار می‌گیرد.در واقع ساده‌ترین چیزی که در مورد حیا به ذهن می‌رسد همان خطوط قرمزی است که در میان مردم رواج دارد، یعنی این‌که در درون اکثر انسان‌ها حسی به وجود می‌آید که آن‌ها را از انجام کار خیر و شر آگاه می‌سازد.[2]

مکان دوم؛ مدرسه است. محلی که بخش از یادگیری‌های اخلاقی دیگر افراد در یرخورد با یک گروه بزرگ‌تر شکل می‌گیرد.مکان آخر کل جامعه است که ارزش‌هایی در آن وجود دارد که فرد اگر آن‌ها را رعایت نکند، بی‌حیا شمرده می‌شود. جامعه به واقع برون‌داد موارد تربیتی و آموخته‌های خانواده و مدرسه است.

وقتی به احادیث رجوع می‌کنیم، می‌توان به جایگاه حیا پی برد. امام علی علیه‌السلام فرمودند:« حیا کلید خوبی‌هاست.»[3]. باز فرمودند:«اوج حیا این است که آدمی از خودش حیا کند».[4]. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند:«هرگاه در برابر دینی خود سه صفت دیدی به او امیدوار باش: حیا، امانت‌داری و راست‌گویی.»[5].

همان‌طور که عرض شد در سه سطح خانواده، مدرسه و جامعه حیا و مفاهیم ارزشی آن قابلیت انتقال را دارند. ولی دراین میان رسانه و اینترنت و دیجیتال به عنوان یک عنصر تأثیر گذار بر هر سه سطح می‌تواند این خطوط قرمز و ارزش‌ها را در صورت نبود حیا جا به جا کند.فضای جدیدی که در قرن 21 وارد زندگی انسان‌ها شده است، فضای مجازی است. دنیای که در آن دیگر مرزها و ارزش‌ها به دلیل این‌که آدم‌ها رو در رو نیستند متفاوت می‌شود. حال آیا  بااین وضع موجود حیا در فضای مجازی متفاوت می‌شود؟

آیا در فضای مجازی مباحثی مثل محرم و نامحرم، پوشش و ارتباطات خصوصی ازنظر رعایت حریم‌ها متفاوت است؟ حیا و شرم از خداوند لایه عمیق و قلبی حیاء است و به سطح ایمان و باور درونی و به خداوند برمی‌گردد و از فطرت سرچشمه می‌گیرد. وجود این سطح از حیا برای سلامت ایمانی فرد حیاتی است.

اما حیا در محیط مجازی نیاز به سطح حیاء من‌الله دارد، چرا که در محیط واقعی جامعه مسائلی دست و پای ما را گرفته است که در محیط مجازی دیگر وجود ندارد و احساس آزاد تری داریم. این در حالی است که اگر احساس حیاء من‌الله وجود داشته باشد، همیشه کسی که تو را دوست دارد و تو او را دوست داری شاهد وناظر اعمال توست .در یک روایت زیبا از امیر المؤمنین علیه السلام هست که راوی از امام می‌پرسد: «چگونه میشود به خود کمک کرد تا بهتر چشم عفیفی داشته باشیم. حضرت فرمودند: این‌گونه که باور داشته باشی که سلطان و پادشاه عالم از سر تو و عمل تو مطلع است»[6]

​سخن پایانی این‌که؛ دین است که، انسان را به یک عنصر درونی و یک سخت افزار مجهز می‌کند، دین به این طریق بدون نیاز به هیچ کنترل و نظارتی انسان را حفظ می‌کند و این عامل درونی حیا است و اگر ما در فضای بیرونی حیا را ایجاد کردیم، در فضای مجازی هم این حیا تسری پیدا می‌کند و اگر ایجاد نکنیم ،در فضای مجازی هم حیا را نداریم. اگر اینترنت و تلویزیون و روزنامه ما حیا نداشت، نمی‌شود انتظار داشته باشیم مخاطب، در فضای مجازی با حیا باشدپس لازم است که سنگ بنای تعالیم مربوط به حیا در فضای مجازی و خانواده درست پایه‌ریزی شود.